Linux htop Kullanımı

İçindekiler

htop Nedir?

htop, Linux ve Unix tabanlı sistemlerde çalışan etkileşimli bir işlem izleme (process monitoring) aracıdır. top komutuna alternatif olarak geliştirilmiş olup, kullanıcı dostu bir arayüz sunar ve işlemleri detaylı bir şekilde izlemenizi sağlar.

htop’un Avantajları

Renkli ve düzenli bir arayüze sahiptir.
Fare ile işlem seçme ve sonlandırma imkanı sunar.
İşlemleri filtreleme, sıralama ve ağaç görünümünde gösterme özelliklerine sahiptir.
CPU, bellek ve işlemci yükünü grafiksel olarak gösterir.

htop Nasıl Kurulur?

Çoğu modern Linux dağıtımında htop ön yüklü gelir. Eğer sisteminizde yoksa aşağıdaki komutları kullanarak kurabilirsiniz:

Ubuntu/Debian:

sudo apt update &amp;&amp; sudo apt install htop

1	sudo apt update && sudo apt install htop

CentOS/RHEL:

sudo yum install htop

1	sudo yum install htop

Arch Linux:

sudo pacman -S htop

1	sudo pacman -S htop

Kurulum tamamlandıktan sonra htop komutunu çalıştırarak aracı başlatabilirsiniz:

htop

htop

htop Gösterge Paneli ve Anlamları

htop açıldığında, üst kısımda sistem kaynaklarını izleyebileceğiniz grafikler, alt kısımda ise çalışmakta olan işlemlerin listesi görüntülenir.

Üst Panel (Sistem Kaynakları)

CPU Usage: Her işlemcinin (core) kullanım yüzdesini gösterir.
Memory (RAM) Usage: Sistem belleğinin kullanım oranını gösterir.
Swap Usage: Takas (swap) belleğinin kullanım durumunu gösterir.

Alt Panel (İşlem Listesi ve Detayları)

Burada her çalışmakta olan işlem için aşağıdaki sütunlar yer alır:

Sütun	Açıklama
PID	İşlemin benzersiz kimliği (Process ID)
USER	İşlemi başlatan kullanıcı adı
PRI	İşlemin öncelik değeri (Priority)
NI	İşlemin nice (öncelik azaltma/arttırma) değeri
VIRT	İşlemin kullandığı toplam sanal bellek (Virtual Memory)
RES	İşlemin fiziksel RAM kullanım miktarı (Resident Memory)
SHR	İşlemin paylaşılan bellek miktarı (Shared Memory)
S	İşlemin durumu (Sleeping, Running, Stopped vb.)
CPU%	İşlemin CPU kullanım yüzdesi
MEM%	İşlemin bellek kullanım yüzdesi
TIME+	İşlemin CPU üzerinde ne kadar süre çalıştığını gösterir
COMMAND	Çalıştırılan komut veya program adı

htop Kullanımı ve İşlem Yönetimi

İşlemleri Sıralama

İşlemleri belirli kriterlere göre sıralamak için F6 tuşuna basabilirsiniz. Örneğin CPU kullanımına göre sıralamak için CPU% seçeneğini belirleyebilirsiniz.

İşlem Sonlandırma (Kill)

Bir işlemi sonlandırmak için:

Listeden işlemi seçin (yukarı/aşağı ok tuşları ile gezinebilirsiniz).
F9 tuşuna basın.
Gelen ekranda sonlandırma sinyalini seçin (Genellikle SIGKILL (9) kullanılır).

İşlem Önceliğini Değiştirme (Nice Değeri Ayarlama)

Bir işlemin CPU kullanım önceliğini değiştirmek için:

İşlemi seçin.
F7 ile önceliği arttırabilir, F8 ile azaltabilirsiniz.

İşlemleri Filtreleme

Belirli bir işlemi veya programı bulmak için F3 tuşuna basarak arama yapabilirsiniz.

İşlemleri Ağaç Yapısında Görüntüleme

İşlemler arasındaki ilişkiyi görmek için F5 tuşuna basarak ağaç görünümünü açabilirsiniz.

Performans İzleme ve Hangi Değerlere Dikkat Etmeliyiz?

Sistem performansını değerlendirirken aşağıdaki metrikleri takip etmelisiniz:

1. CPU Kullanımı

Eğer CPU kullanım yüzdesi sürekli %80-100 arasında seyrediyorsa, sistem aşırı yük altında olabilir.
Yüksek CPU tüketen işlemleri belirlemek için CPU% sütununa göre sıralama yapabilirsiniz.

2. Bellek Kullanımı (RES ve MEM%)

RES değeri yüksek olan işlemler çok fazla RAM tüketiyor olabilir.
Swap belleğin yoğun kullanımı RAM yetersizliğine işaret eder.

3. VIRT ve SHR Değerleri

VIRT değeri büyük olan işlemler genellikle büyük kütüphaneler veya dosyalar kullanıyor olabilir.
SHR değeri yüksek olan işlemler ortak kütüphaneleri yoğun kullanıyordur, bu genellikle sorun değildir.

4. İşlem Durumları (Sütun: S)

R (Running) → Çalışan işlem.
S (Sleeping) → Bekleme durumundaki işlem.
Z (Zombie) → Zombi işlem, temizlenmesi gerekir.

5. Swap Kullanımı

Eğer swap kullanım oranı sürekli yüksekse, sistemde RAM yetersiz olabilir ve bellek optimizasyonu yapılmalıdır.

Sonuç

htop, sistemde çalışan işlemleri yönetmek ve performansı izlemek için oldukça kullanışlı bir araçtır. Bu rehberde, htop’un temel ve gelişmiş kullanımlarına dair önemli bilgileri ele aldık. Sistem kaynaklarınızı etkin bir şekilde yönetmek için htop’u düzenli olarak kullanabilir ve gerektiğinde işlem müdahalelerinde bulunabilirsiniz.