TRABİS, TAKIL ve TAKAL Nedir?

TRABİS Nedir?

TRABİS (Türkiye Ağ Bilgi Sistemi), Türkiye’deki .tr uzantılı alan adlarının yönetimini sağlayan merkezi bir sistemdir. 14 Eylül 2022 tarihinde devreye alınmıştır. Daha önce ODTÜ Nic.TR tarafından sürdürülen alan adı işlemleri, bu tarihten itibaren BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) koordinasyonunda çalışan TRABİS altyapısına taşınmıştır.

TRABİS’in Temel Görevleri:

• .tr uzantılı alan adlarını kaydetmek ve yönetmek
• Kayıt operatörleri üzerinden tahsis başvurularını almak
• Transfer, yenileme ve silme gibi alan adı işlemlerini yürütmek
• Uyuşmazlık çözüm mekanizmaları (TAKİL) ile sorunlara çözüm getirmek
• Kayıt süreçlerinde şeffaflık ve güvenliği sağlamak

TAKIL ve TAKAL Nedir?

TRABİS sistemiyle birlikte, alan adı ihtilaflarının etkin biçimde çözülmesi için TAKİL ve TAKAL adlı iki yeni yapı hayata geçirilmiştir.

TAKİL (Tahkim ve Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcıları Listesi)

TAKİL, alan adı uyuşmazlıklarının mahkemeye gitmeden çözülmesini sağlayan yetkili kurumlardır. BTK tarafından yetkilendirilmiş bu kuruluşlar, uzman hakemler aracılığıyla kısa sürede karar verirler.

TAKİL ile uyuşmazlık çözüm süreci nasıl işler?

1. Alan adıyla ilgili bir hak ihlali olduğu düşünülürse TAKİL kurumuna başvuru yapılır.
2. Başvuru, çevrimiçi platformlar üzerinden yapılabilir.
3. TAKİL kurumu, gerekli belgeleri ve delilleri talep eder.
4. Hakem heyeti olayı değerlendirir ve karar verir.
5. TRABİS, bu kararı bağlayıcı kabul eder ve uygular.

TAKİL’de yer alan bazı kurumlar:

• TOBB UYUM Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Çözüm Merkezi
• ISTAC (İstanbul Tahkim Merkezi)

TAKAL (Tahkim ve Uyuşmazlık Çözüm Aracı Listesi)

TAKAL, TAKİL başvurularında aracı görevi gören kurumlardır. Başvurunun TAKİL’e doğru şekilde iletilmesi, evrak kontrolü ve sürecin takibi gibi destekleyici işlevleri vardır. Kullanıcıların başvuru sürecini kolaylaştırmak amacıyla oluşturulmuşlardır.

TAKAL’la İlgili Mevzuatta Bulunan Madde:

MADDE 34 – (1) (Değişik:RG-17/10/2020-31277) Mevzuata, kamu düzenine, ülke güvenliğine, genel ahlaka, sağlığa ve emniyete aykırı olma gibi sebeplerle tahsisine izin verilmeyen adlar Tahsise Kapalı Adlar Listesine alınır.
(2) Tahsise Kısıtlı Adlar Listesi;
a) Tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş adlardan,
b) Şehir isimlerinden,
c) İnternet kullanıcılarını aldatmaya yönelik olarak hazırlanabilecek finans kuruluşları ve devlet kurumları adlarını içeren sahte İAA’ların tahsisini zorlaştırmak için bank, banka, finans, bakanlık gibi adlardan, oluşur.

TAKAL Listesinde Olan Domain Nasıl Tescil Edilebilir?

Eğer domain adresiniz TAKAL’da listelenen domainler arasında bulunuyorsa başvurunuz iptal edilecek ve ne yazık ki mevuzat gereğince tescili gerçekleştirilemeyecektir.

Kaynaklar
TRABİS
T.C. CUMHURBAŞKANLIĞIMEVZUAT BİLGİ SİSTEMİ

TAKİL Süreciyle Tescilli Bir Alan Adı Nasıl Alınır?

TRABİS sistemine göre bir alan adı başka biri tarafından kayıt edilmişse, fakat bu kayıt bir marka hakkını, ticaret unvanını veya kişisel hakkı ihlal ediyorsa, ilgili kişi ya da kurum TAKİL süreci başlatarak bu domaini alabilir.

Adım Adım TAKİL Süreci:

1. Durum Tespiti: Alan adının size ait haklara aykırı biçimde tescillendiğini düşünüyorsanız delil toplayın (marka tescil belgesi, ticaret sicil gazetesi, ekran görüntüsü vs.).
2. TAKİL Başvurusu: BTK’nın duyurduğu yetkili TAKİL kurumlarından birine başvuru yapılır.
3. Dosya İncelemesi: Hakem heyeti sunulan belgeleri değerlendirir. Taraflardan ek bilgi talep edilebilir.
4. Karar: Genellikle 15-30 gün içinde karar verilir.
5. Alan Adı Devri: Haklı bulunmanız hâlinde alan adı TRABİS tarafından doğrudan tarafınıza devredilir.

Not: Mahkeme yoluna başvurmadan, hızlı ve maliyet etkin bir çözüm olması nedeniyle TAKİL son dönemde oldukça yaygınlaşmıştır

TRABİS ile Gelen Başlıca Yenilikler

• Belgesiz Alan Adı Tahsisi: .com.tr, .org.tr gibi uzantılar için belge gereksinimi kaldırıldı.
• Alan Adı Transferi: AuthCode (transfer kodu) ile kolayca operatör değişikliği yapılabiliyor.
• Sahiplik Değişikliği: Alan adı sahipliği, noter veya mahkeme kararı gerekmeden transfer edilebiliyor.
• Uyuşmazlıklar için Alternatif Çözüm: TAKİL sistemi ile hızlı karar alma imkanı sağlandı.

TRABİS Kırıtım Kayıt Operatörleri

TRABİS üzerinden bireysel başvuru yapılamaz. Tüm işlemler, yetkilendirilmiş kayıt operatörleri aracılığıyla yapılır. Burtinet bu işlemleri sizin için yapabilmektedir.

TRABİS Alan Adı Uzantıları

TRABİS üzerinden kaydedilebilen bazı alan adı uzantıları:

• .com.tr
• .org.tr
• .net.tr
• .gen.tr
• .info.tr
• .web.tr
• .biz.tr
• .tv.tr, .name.tr, .tel.tr, .av.tr vb.

TAKIL Kapsamında Talep Edilecek Belgeler

Resmî karar maddeleri hukuki bir dille hazırlandığından, konuyu daha kolay anlayabilmeniz için bazı önemli noktaları özetledik:

• İçeriğinde “Turk”, “TC” gibi ifadeler bulunan alan adları, tüm .tr uzantılı alan adlarında kısıtlıdır.
  Örneğin: xxxturk.com.tr, turkiyesabun.com.tr, entcbiziz.net.tr, turkforum.web.tr gibi alan adları bu kapsama girer.
  Detaylı bilgi için Madde 4-1‘i inceleyebilirsiniz.

• “Bank”, “lease”, “finans”, “factoring”, “faktoring” gibi ifadeleri içeren .tr uzantılı alan adı başvurularında, Madde 6-2‘de belirtilen belgeler gereklidir.
  Örneğin: finansmerkezi.com.tr, leaser.web.tr, factoringblog.com.tr gibi alan adları bu kapsamda değerlendirilir.

• Aşağıda açıkça belirtilmemiş bazı kelimeler için de TAKIL kapsamında belge talep edilebilmektedir.
  Bilgi güvenliği gerekçesiyle bu kelimelere örnek veremiyoruz. Ancak böyle bir durumla karşılaşırsanız, kayıt kuruluşunuz aracılığıyla TRABİS’ten ilgili alan adı hakkında bilgi talep edebilirsiniz.

Resmi Karar İlgili Maddeleri:

MADDE 4 – (1) “Turkiye”, “Türkiye”, “Ataturk”, “Atatürk”, “Turk”, “Türk”, “Türkiye Cumhuriyeti”, “Turkiye Cumhuriyeti”, “T.C.” adları ile bu adların türev ve benzerlerinin “.gov.tr” alt alan adı altında tahsis edilmesi esastır. Bu adlar için “gov.tr” haricindeki alt alan adları kapsamında yapılan başvurularda başvuru sahibinin uygunluğu, söz konusu alan adının kamu yararına kullanılıp kullanılmayacağına ilişkin Kurum tarafından yapılan değerlendirme sonucunda belirlenir.
(2) Her ilin adı “.gov.tr” alt alanı altında valiliklere tahsis edilebilir. Her ilçenin adı ise “.gov.tr” alt alanı altında kaymakamlıklara tahsis edilebilir. İl ya da ilçe adları için birden fazla talep olması durumunda “ilk gelen ilk alır” kuralı gereğince tahsis yapılır.
(3) İl ve ilçe isimleri için “.gov.tr” haricindeki alt alan adları kapsamında yapılan başvurularda Kurum tarafından, başvuru sahibinin uygunluğu, söz konusu alan adının kamu yararına kullanılıp kullanılmayacağına ilişkin yapılan değerlendirme sonucunda belirlenir.
(4) DETSİS’de yer alan kamu kurumlarının açık adlarını veya kamuoyunca bilinen kısaltmalarını içeren alan adlarının sadece ilgili kamu kurumuna tahsis edilmesi esastır. Bahse konu kurumlar dışındaki taraflarca yapılan başvurularda başvurunun uygunluğu, Kurum tarafından
yapılan değerlendirme sonucunda belirlenir.
(5) SPK tarafından faaliyet izni verilen yatırım kuruluşlarının adlarını içeren alan adları, sadece söz konusu kuruluşlara tahsis edilebilir.
(6) BDDK tarafından faaliyet izni verilen aşağıdaki kuruluşların adlarını içeren alan adları, sadece söz konusu kuruluşlara tahsis edilebilir:
a) Bankalar,
b) Finansal kiralama şirketleri,
c) Faktoring şirketleri,
ç) Finansman şirketleri,
d) Finansal holding şirketi,
e) Varlık yönetim şirketleri,
f) Yabancı bankaların Türkiye temsilcilikleri,
g) 5654 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kanunu Kapsamında Faaliyet İzni Verilen Kuruluşlar.
(7) “finans“, “finance“, “finansman“, “bank“, “banka“, “lease“, “leasing“, “finansalkiralama“, “factoring” ve “faktoring” kelimelerini içeren alan adlarının, işbu maddenin beşinci ve altıncı fıkralarında belirtilen kuruluşlara tahsis edilmesi esastır. Bahse konu kuruluşlar dışındaki taraflarca
yapılan başvurularda başvurunun uygunluğu, Kurum tarafından yapılan değerlendirme sonucunda belirlenir.
(8) Bu maddenin diğer fıkralarında belirtilen adların dışında, tahsisi kısıtlı adlar listesinde bulunan diğer adları içeren alan adlarına ilişkin yapılan başvurularda başvuru sahibinin uygunluğu, söz konusu alan adının kullanım amacı, kamu yararına kullanılıp kullanılmayacağı ve hangi alt alan adı altında tahsis edilebileceğine ilişkin Kurum tarafından yapılan değerlendirme sonucunda belirlenir.

MADDE 6 – (1) Bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci, ikinci ve dördüncü fıkralarında belirtilen alan adları için yapılan başvurularda, “Belgeli Tahsis Edilecek İnternet Alan Adlarına İlişkin Usul ve Esaslar”ın ilgili alt alana ilişkin maddesinde belirtilen belgeler istenir.
(2) Bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarında belirtilen taraflarca
yapılan alan adı başvurularında istenen belgeler aşağıda belirtilmiştir:
a) SPK veya BDDK tarafından, İAA başvurusunda bulunan tarafa verilmiş faaliyet izin belgesi,
b) Başvuruda bulunan tarafın yetkilisi tarafından imzalanmış İAA talep yazısı,
c) İAA başvurusunda bulunan tarafı temsile yetkili kişi veya kişilerin ilgili taraf adına ilgili işlemi yapmaya yetkili olduğunu ispatlayan belge.
(3) Bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin üçüncü ve yedinci fıkraları kapsamında yapılan
her bir alan adı başvurusunda ve dördüncü fıkrası kapsamında ilgili kamu kurumu dışındaki taraflarca yapılan başvurularda, başvuru sahibi talep edilen alan adının kullanım amacına ilişkin beyanını ve bu beyanını destekleyici nitelikte bilgi ve belgeleri sunar.

Bu belgeleri kayıt kuruluşunuza ilettiğinizde, kayıt kuruluşunuz TRABİS’e başvuruyu iletir ve değerlendirme süreci başlatılır. Başvurunun onaylanması durumunda, ilgili alan adının tescili tamamlanmış olur.

TAKIL hakkında daha fazla bilgiye, aşağıdaki bağlantıdaki mevzuat üzerinden ulaşabilirsiniz:
Tahsisi Kısıtlı Alan Adlarına İlişkin Usul ve Esaslar

Sık Sorulan Sorular (SSS)

TAKİL kararları zorunlu mudur?

Evet. TRABİS, TAKİL kurumlarının verdiği kararları bağlayıcı kabul eder ve uygulamakla yükümlüdür.

Alan adımı nasıl transfer ederim?

Mevcut kayıt operatörünüzden AuthCode alarak başka bir kayıt operatörüne geçiş yapabilirsiniz.

TAKİL süreci ne kadar sürer?

Genellikle 15 ila 30 gün arasında sonuçlanır. Ancak başvurunun içeriğine ve tarafların işbirliğine göre değişebilir.

TAKİL başvurusu ücretli mi?

Evet. Her TAKİL kurumu kendi hizmet bedelini belirler. Başvuru öncesinde ilgili kurumun ücret tarifesi incelenmelidir.

Sonuç

TRABİS, Türkiye’de .tr uzantılı alan adlarının daha modern, şeffaf ve güvenli şekilde yönetilmesini sağlamaktadır. TAKİL ve TAKAL sistemleri ile alan adı uyuşmazlıklarının çözümü kolaylaşmış, birey ve kurumlar için hızlı çözümler geliştirilmiştir. Alan adı sahiplerinin haklarını daha iyi koruyabilmesi için bu sistemlerin bilinmesi ve gerektiğinde etkin şekilde kullanılması büyük önem taşır.