İçindekiler
TRABİS Nedir?
TRABİS (Türkiye Ağ Bilgi Sistemi), Türkiye’deki .tr uzantılı alan adlarının yönetimini sağlayan merkezi bir sistemdir. 14 Eylül 2022 tarihinde devreye alınmıştır. Daha önce ODTÜ Nic.TR tarafından sürdürülen alan adı işlemleri, bu tarihten itibaren BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) koordinasyonunda çalışan TRABİS altyapısına taşınmıştır.
TRABİS’in Temel Görevleri:
- .tr uzantılı alan adlarını kaydetmek ve yönetmek
- Kayıt operatörleri üzerinden tahsis başvurularını almak
- Transfer, yenileme ve silme gibi alan adı işlemlerini yürütmek
- Uyuşmazlık çözüm mekanizmaları (TAKİL) ile sorunlara çözüm getirmek
- Kayıt süreçlerinde şeffaflık ve güvenliği sağlamak
TAKIL ve TAKAL Nedir?
TRABİS sistemiyle birlikte, alan adı ihtilaflarının etkin biçimde çözülmesi için TAKİL ve TAKAL adlı iki yeni yapı hayata geçirilmiştir.
TAKİL (Tahkim ve Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcıları Listesi)
TAKİL, alan adı uyuşmazlıklarının mahkemeye gitmeden çözülmesini sağlayan yetkili kurumlardır. BTK tarafından yetkilendirilmiş bu kuruluşlar, uzman hakemler aracılığıyla kısa sürede karar verirler.
TAKİL ile uyuşmazlık çözüm süreci nasıl işler?
- Alan adıyla ilgili bir hak ihlali olduğu düşünülürse TAKİL kurumuna başvuru yapılır.
- Başvuru, çevrimiçi platformlar üzerinden yapılabilir.
- TAKİL kurumu, gerekli belgeleri ve delilleri talep eder.
- Hakem heyeti olayı değerlendirir ve karar verir.
- TRABİS, bu kararı bağlayıcı kabul eder ve uygular.
TAKİL’de yer alan bazı kurumlar:
- TOBB UYUM Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Çözüm Merkezi
- ISTAC (İstanbul Tahkim Merkezi)
TAKAL (Tahkim ve Uyuşmazlık Çözüm Aracı Listesi)
TAKAL, TAKİL başvurularında aracı görevi gören kurumlardır. Başvurunun TAKİL’e doğru şekilde iletilmesi, evrak kontrolü ve sürecin takibi gibi destekleyici işlevleri vardır. Kullanıcıların başvuru sürecini kolaylaştırmak amacıyla oluşturulmuşlardır.
| Özellik | TAKİL | TAKAL |
|---|---|---|
| Görev | Uyuşmazlıkları çözmek | Başvuruyu yönlendirmek |
| Rol | Karar verici | Destek ve aracı |
| Yetki | BTK tarafından verilmiştir | TAKİL ile koordinelidir |
TAKİL Süreciyle Tescilli Bir Alan Adı Nasıl Alınır?
TRABİS sistemine göre bir alan adı başka biri tarafından kayıt edilmişse, fakat bu kayıt bir marka hakkını, ticaret unvanını veya kişisel hakkı ihlal ediyorsa, ilgili kişi ya da kurum TAKİL süreci başlatarak bu domaini alabilir.
Adım Adım TAKİL Süreci:
- Durum Tespiti: Alan adının size ait haklara aykırı biçimde tescillendiğini düşünüyorsanız delil toplayın (marka tescil belgesi, ticaret sicil gazetesi, ekran görüntüsü vs.).
- TAKİL Başvurusu: BTK’nın duyurduğu yetkili TAKİL kurumlarından birine başvuru yapılır.
- Dosya İncelemesi: Hakem heyeti sunulan belgeleri değerlendirir. Taraflardan ek bilgi talep edilebilir.
- Karar: Genellikle 15-30 gün içinde karar verilir.
- Alan Adı Devri: Haklı bulunmanız hâlinde alan adı TRABİS tarafından doğrudan tarafınıza devredilir.
Not: Mahkeme yoluna başvurmadan, hızlı ve maliyet etkin bir çözüm olması nedeniyle TAKİL son dönemde oldukça yaygınlaşmıştır
TRABİS ile Gelen Başlıca Yenilikler
- Belgesiz Alan Adı Tahsisi: .com.tr, .org.tr gibi uzantılar için belge gereksinimi kaldırıldı.
- Alan Adı Transferi: AuthCode (transfer kodu) ile kolayca operatör değişikliği yapılabiliyor.
- Sahiplik Değişikliği: Alan adı sahipliği, noter veya mahkeme kararı gerekmeden transfer edilebiliyor.
- Uyuşmazlıklar için Alternatif Çözüm: TAKİL sistemi ile hızlı karar alma imkanı sağlandı.
TRABİS Kırıtım Kayıt Operatörleri
TRABİS üzerinden bireysel başvuru yapılamaz. Tüm işlemler, yetkilendirilmiş kayıt operatörleri aracılığıyla yapılır. Burtinet bu işlemleri sizin için yapabilmektedir.
TRABİS Alan Adı Uzantıları
TRABİS üzerinden kaydedilebilen bazı alan adı uzantıları:
- .com.tr
- .org.tr
- .net.tr
- .gen.tr
- .info.tr
- .web.tr
- .biz.tr
- .tv.tr, .name.tr, .tel.tr, .av.tr vb.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
TAKİL kararları zorunlu mudur?
Evet. TRABİS, TAKİL kurumlarının verdiği kararları bağlayıcı kabul eder ve uygulamakla yükümlüdür.
Alan adımı nasıl transfer ederim?
Mevcut kayıt operatörünüzden AuthCode alarak başka bir kayıt operatörüne geçiş yapabilirsiniz.
TAKİL süreci ne kadar sürer?
Genellikle 15 ila 30 gün arasında sonuçlanır. Ancak başvurunun içeriğine ve tarafların işbirliğine göre değişebilir.
TAKİL başvurusu ücretli mi?
Evet. Her TAKİL kurumu kendi hizmet bedelini belirler. Başvuru öncesinde ilgili kurumun ücret tarifesi incelenmelidir.
Sonuç
TRABİS, Türkiye’de .tr uzantılı alan adlarının daha modern, şeffaf ve güvenli şekilde yönetilmesini sağlamaktadır. TAKİL ve TAKAL sistemleri ile alan adı uyuşmazlıklarının çözümü kolaylaşmış, birey ve kurumlar için hızlı çözümler geliştirilmiştir. Alan adı sahiplerinin haklarını daha iyi koruyabilmesi için bu sistemlerin bilinmesi ve gerektiğinde etkin şekilde kullanılması büyük önem taşır.
